Deze vijf trends drijven Nederlandse AI-investeringen in 2026

Snelheid is voor bedrijven en overheden steeds vaker een randvoorwaarde voor succes, en dat stuwt het gebruik van AI vooruit, ziet Isabel Moll. “Dankzij AI kunnen organisaties hun processen automatiseren, sneller beslissingen nemen en wendbaar opereren. Dat kan Nederland helpen om toonaangevend te blijven in sleutel­sectoren als de logistiek en agrifood, en om een sterkere positie te krijgen in internationale handelsstromen.”

Statistieken onderstrepen de snelle adoptie van AI in ons land. Volgens CBS gebruikte in 2023 14 procent van de Nederlandse bedrijven met tien of meer medewerkers minstens één AI-toepassing. Vorig jaar was dat al ruim 22 procent. En het zijn niet alleen bedrijven. Isabel Moll: “Ook overheden zetten steeds vaker AI in om hun dienstverlening sneller, toegankelijker en persoonlijker te maken. Ze zien het als een must, omdat burgers een moderne, flexibele en digitale overheid verwachten.”

AI veroorzaakt een explosie aan data en dwingt organisaties hun digitale infrastructuur te herzien. De meeste IT-omgevingen zijn nog gebouwd voor gestructureerde data en schieten nu tekort. Inmiddels bestaat meer dan 80 procent van data uit tekst, beeld en video, en dat vraagt om een andere architectuur.

“We zien dat steeds meer Nederlandse organisaties voor een hybride-aanpak kiezen. Gevoelige data en kritische AI-modellen blijven dichtbij in de eigen omgeving, terwijl de cloud wordt gebruikt voor flexibiliteit en een schaalbare workload. Vooral in sterk gereguleerde sectoren als de zorg, financiële dienstverlening en overheid is die balans cruciaal om te voldoen aan Europese privacyregels”, legt Moll uit.

“Moderniseren gaat in 2026 niet zozeer over méér technologie, maar vooral over het neerzetten van een goede infrastructuur die AI veilig, efficiënt en verantwoord laat werken.”

Hoewel grootschalige AI-modellen het nieuws domineren, worden juist de kleinere, taakgerichte taalmodellen steeds belangrijker. Deze micro LLM’s zijn vooral cruciaal voor organisaties die inzetten op duurzaamheid, privacy en een voorspelbaar energieverbruik.

“AI verschuift steeds meer van een gecentraliseerd naar een gedistribueerd model”, constateert Moll. “Daarin werken grote systemen samen met micro-LLM’s die dichter bij de bron van de data opereren.”

Deze lokaal draaiende modellen bieden belangrijke voordelen. Ze zorgen voor een snellere respons, betere privacybescherming, meer veerkracht bij netwerkuitval én een lager energieverbruik. Dat laatste is met name voor ons land relevant, door de toenemende druk op ons elektriciteitsnet.

Moll: “Door deze focus op energiezuinige oplossingen, is Nederland inmiddels koploper in duurzame AI. Aanjagers zijn innovatiehubs zoals Amsterdam Science Park, High Tech Campus Eindhoven en YES!Delft. Daaruit ontstaan startups die de energie footprint van AI en datacenters helpen te verlagen.”

De opmars van AI in Nederland is sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van duurzame energie.

“Door de toenemende vraag naar rekenkracht zal het energieverbruik van digitale infrastructuur komend jaar naar verwachting verdubbelen. Tegelijk zet de overheid vanaf 2030 in op klimaatneutrale datacenters. Beide ontwikkelingen verhogen de druk om te innoveren”, verwacht Moll.

“Operators van datacenters investeren daarom massaal in energiezuinige systemen, hernieuwbare energie en warmteterugwinning. In 2026 zal die beweging nog verder versnellen, mede dankzij een nauwere samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Nederland kan deze energie-uitdaging als innovatie-aanjager gebruiken om haar positie als duurzame digitale koploper te versterken.”

In Nederland werken bedrijfsleven, overheden en kennisinstellingen nauw met elkaar samen om AI op een ethisch verantwoorde, toekomstbestendige manier in te zetten voor onze digitale economie.

“We zijn in dit land van oudsher sterk in samenwerken, en dat geldt ook voor AI”, ziet Moll. “Zo werkt de AI Coalitie voor Nederland met inmiddels meer dan 500 partners aan een gezamenlijke visie op verantwoorde en betrouwbare AI. De ELSA Labs richten zich op toepassingen die technologische vooruitgang combineren met maatschappelijke waarde.

En met het Strategisch Actieplan voor AI bouwt onze overheid verder aan een ecosysteem waarin innovatie, veiligheid en transparantie voorop staan. Publiek-private samenwerking blijft essentieel om AI op te schalen, infrastructuur te moderniseren en de digitale economie toekomstbestendig te maken.”

Deze vijf trends maken duidelijk dat Nederland niet alleen tot de koplopers behoort in de adoptie van AI. Ons land is ook toonaangevend in het duurzaam, toegankelijk en verantwoord inzetten van kunstmatige intelligentie.

Isabel Moll: “De focus op snelheid, moderne infrastructuur, efficiënte modellen en sterke samenwerking biedt een solide basis voor groei. Met de juiste investeringen en partnerships blijft Nederland een van de meest vooruitstrevende en concurrerende technologiemarkten van Europa.

Organisaties die snel kunnen innoveren en AI op een doordachte manier onderdeel maken van hun strategie zullen de komende jaren het verschil maken.”