'We hebben goed beeld van scheefwonen, nu kunnen we gericht actie ondernemen'

„We staan samen voor een maatschappelijke opgave van goede zorg”, legt Wiro Gruisen (CZ) uit. “Door samen te werken met het hele veld voor wonen en zorg, kunnen we ervoor zorgen dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen op een plek waar ze zich thuis voelen.”

De gemeente Sittard-Geleen en CZ werken al jaren samen. Inmiddels zijn er tal van regionale en landelijke afspraken en programma’s, zoals het Integraal Zorgakkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Wiro Gruisen (CZ): „Maar om écht iets concreet te maken, heb je afspraken nodig op lokaal niveau. Vandaar deze pilot.”

„Voor Sittard-Geleen is het al lang duidelijk dat samenwerking cruciaal is voor goede woon-zorgoplossingen, zegt wethouder Ivo Tillie (Zorg). Wonen en Zorg zijn hier geen onbekenden van elkaar. De verantwoordelijke wethouders, Leon Geilen (Wonen) en Ivo Tillie (Zorg) trekken samen op. Net als hun beleidsambtenaren. In 2003 liep Sittard-Geleen al voorop, door als één van de eerste een woon-zorgvisie te formuleren. Ook is er al jaren samenwerking met alle woon- en zorgorganisaties.

Dankzij de pilot is het nu duidelijk waar de gemeente op moet focussen als het gaat om woonzorg voor ouderen. „Deze pilot was innovatief”, vertelt onderzoeker Jean Pierre Tulleneers. „Vanwege de aanpak en het combineren van micro-data, maar zeker ook vanwege de samenwerking met CZ en het werkveld. Door het samenbrengen van data van gemeente, zorgverzekeraar, zorgkantoor en woningcorporaties konden we als het ware ‘achter de voordeur’ van mensen kijken. Dat was echt pionieren. Het gaat om persoonsgegevens die je naast elkaar legt. Dat moet procedureel heel goed verankerd zijn om de privacy te waarborgen. Kan het wel? En hoe doe je dat dan? De gemeente mag niet in data van CZ kijken en andersom. Hiervoor is een derde partij betrokken die als ‘white label’ de data heeft verwerkt."

In werkgroepen zijn ouderenzorgaanbieders, woningcorporaties, een welzijnsorganisatie, een ervaringsdeskundige, experts, CZ en de gemeente aan de slag gegaan met de data. Nu is tot op wijkniveau inzicht verkregen in het aantal kwetsbare ouderen en hun zorgbehoefte, de woonsituatie van extramurale zorgvragers en de woonzorgopgave. Vervolgens zijn kansen en knelpunten in kaart gebracht. Hierdoor is er een duidelijk beeld van het intramuraal en extramuraal woonzorgaanbod en het gebruik ervan. Ook in de toekomst vervolgt Jean Pierre: „We hebben een goed idee waar het heengaat richting 2030.”

Met deze nieuwe inzichten kon de gemeente haar visie vertalen naar een gefundeerde woonzorgstrategie, gekoppeld aan een uitvoeringsprogramma met speerpunten. Wethouder Leon Geilen: „We dachten altijd: we krijgen méér ouderen met méér zorgvragen. Dus: méér bouwen. Nu blijkt dat dit slechts op specifieke plekken gewenst is, zoals in enkele dorpskernen. Verder zijn er genoeg zorggeschikte woningen. Daar moeten wel de juiste mensen in komen, want er is sprake van 'scheefwonen'. Zo wonen er mensen in zorgwoningen die geen zorgvraag hebben. Terwijl er veel mensen met een zorgvraag in een niet-geschikte woning wonen. Daardoor passen we veel woningen aan of bóuwen we ze om daar zorg te kunnen verlenen.” En daarbij: „Onnodig duur, ook vanuit de Wmo”, aldus wethouder Ivo Tillie.

Scheefwonen los je niet vandaag op volgens Leon Geilen. „We kunnen wel samen met de woningcorporaties naar hun toewijzingsbeleid kijken om ervoor te zorgen dat mensen met een zorgvraag in geschikte woningen terechtkomen. En stimuleren om bij te bouwen als het wél nog nodig is.” De feiten helpen om daarover met elkaar het goede gesprek te voeren en prestatieafspraken te maken. „Zo mogelijk samen met de zorgaanbieders", stelt Ivo Tillie. „We willen ook meer spreiding van zorg(wonen). Ontwikkelaars kiezen vaak voor stadscentra, omdat daar alles op loopafstand is. Op basis van de pilot-resultaten kunnen we zeggen: in de centra zijn geen nieuwe zorgwoningen nodig, maar in dorpen en (buiten)wijken wel. We hebben een goed beeld van scheefwonen en waar daarvan sprake is. Nu kunnen we gericht actie ondernemen.”

Het kostte veel tijd elkaars werelden te leren kennen en begrip voor elkaar te krijgen. Het goed beschikbaar stellen van de data was ook een knelpunt. Leon Geilen: „We weten nu waarover we praten, kennen de data, hebben samen een strategie opgesteld en gaan nu aan de slag.”