‘In het onderwijs kun je echt verschil maken’

Al werkt de een in het primair, en de ander in het voortgezet onderwijs, over één ding zijn Ferdinand van Luttikhuizen en Widmer van der Wal het roerend eens. Dat wat ze nu doen, geeft veel meer betekenis aan hun leven dan hun vorige werk. Widmer, docent economie aan Academie Tien in Utrecht, vertelt: “Ik fiets elke dag naar school met het gevoel dat ik iets zinvols ga doen. Het begeleiden van leerlingen in hun ontwikkeling geeft me heel veel energie. Dit voelt zoveel waardevoller dan de Excel-sheets waar ik voorheen, als business controller, mee bezig was. Dat voelde leeg, ik miste contact met mensen. Nu kan ik echt een verschil maken.”

Ferdinand, directeur van basisschool De Fontein in Mijdrecht, sluit zich daar helemaal bij aan. Na een technische en marketingstudie had hij jarenlang een eigen bedrijf. “Als ondernemer had ik alle vrijheid. Toch was het uiteindelijk niet wat ik écht wilde. Na een Babylonische spraakverwarring, toen ik mijn dochter na een verhuizing op haar nieuwe school een zij-instromer noemde, werd mijn interesse gewekt om zélf zij-instromer te worden. Dat bleek een schot in de roos. Al begrepen veel mensen mijn keuze in eerste instantie niet, voor mij vielen alle puzzelstukjes in elkaar. Ik zie dit niet als baan, maar als roeping.”

“Het vak is ongelooflijk dynamisch”, vervolgt de schooldirecteur. “Elke dag is anders. Je kunt wel een planning maken, maar grote kans dat alles al twee minuten na aanvang van de schooldag anders loopt. Dit maakt het werk intens, maar ook ontzettend leuk en spannend.” Ferdinand koos bewust voor het primair onderwijs. “Je ziet daar de kinderen letterlijk groeien, niet alleen in hun kennis, maar ook als mens. Als ze binnenkomen, kunnen sommigen hun drinkbeker nog niet zelf openmaken. Hoe mooi is het dan als ze mij, wanneer ze bijna van school gaan, enthousiast een prijsbeker tonen van de sportwedstrijd die ze net hebben gewonnen? Op zulke momenten denk ik: dit is waarom ik dit werk doe.”

Widmer daarentegen voelde meer voor het voortgezet onderwijs. “In hun tienerjaren beginnen leerlingen na te denken over zichzelf en hun toekomst. Als docent economie ben ik niet alleen bezig met kennisoverdracht, maar ook met persoonsvorming. Ik vind het leuk om te werken met een doelgroep waarmee je al gelijkwaardig kunt praten en de diepte in kunt gaan. Ik stimuleer mijn leerlingen graag om kritisch te denken. Door ze bijvoorbeeld te vragen: ‘Is geld wel zo belangrijk?’ Of: ‘Is het eerlijk dat één procent van de wereldbevolking zoveel bezit?’ Soms zeggen leerlingen als ze naar het volgende jaar gaan: ‘Ik vind het zo jammer dat ik geen economie meer van je krijg.’ Dan realiseer ik me hoe groot mijn impact misschien wel geweest is.”

Zowel Widmer als Ferdinand geven toe dat ze het in het begin niet altijd makkelijk hadden als zij-instromer. Widmer: “Hoeveel ervaring je ook al hebt in andere sectoren, als zij-instromer begin je weer bij nul. Je moet alles wat je weet opnieuw leren toepassen. En er komt veel op je af. ‘Alle treinen vertrekken op hetzelfde moment’, zo omschreef mijn begeleider dat. Je bent niet alleen bezig met het klassenmanagement en het overbrengen van de lesstof, maar ook met dingen als: wat is mijn plek in deze klas en hoe ga ik om met de groepsdynamiek?”

“Je moet jezelf inderdaad helemaal opnieuw uitvinden”, vult Ferdinand aan. “Ik heb een bedrijf gerund, ik dacht dat ik al veel wist. Maar zodra ik in het onderwijs kwam, merkte ik dat dit zo’n andere wereld is. En je kunt het onderwijs niet ‘even’ leren uit een boek. Het is echt een vak, een combinatie van kennis, ervaring en gevoel. Daar een goede balans in vinden, kost energie.”

Maar het is de inzet meer dan waard, vinden beiden, en met hen alle andere zij-instromers die ze kennen. “Er vallen weleens mensen uit”, vertelt Widmer, “maar vooral in de eerste drie maanden. Verder hoor ik enkel enthousiaste verhalen.” Oók over het salaris. Want het vooroordeel dat er in het onderwijs geen droog brood te verdienen is, klopt anno 2025 niet meer. Ferdinand: “Toen ik begon, op dat moment nog naast mijn eigen bedrijf, dacht ik eerlijk gezegd wel: als ik van dit salaris zou moeten leven, zou het krap worden. Maar de afgelopen jaren is er heel veel veranderd.” Widmer: “Als je naar de huidige cao van het onderwijs kijkt, zie je dat het salaris flink is verbeterd. Er valt heel comfortabel van te leven. En terecht. Het is een pittige baan en dat verdient een serieus salaris.”

Wat beide zij-instromers verder toejuichen zijn de vele ontwikkelmogelijkheden die het onderwijs biedt. “Op mijn school hebben we tweemaal per jaar ontwikkelingsgesprekken”, aldus Widmer. “We worden aangemoedigd om na te denken over de toekomst. Je kunt je specialiseren op een bepaald domein of doorgroeien naar een leidinggevende functie. Bovendien ben je als docent continu bezig met maatschappelijke thema’s. Alles wat er in de wereld speelt, komt terug op school, dat is heel interessant een leerzaam. Zo hebben we nu werkgroepen digitalisering en omgaan met kunstmatige intelligentie.”

Ferdinand is zelf het schoolvoorbeeld van hoe je in korte tijd kunt doorgroeien. “Ik begon als leerkracht van groep 5, 6 en 8. Nu, vier jaar later, ben ik directeur en stuur ik vijfentwintig mensen aan. En zelfs wanneer je niet verder kunt doorgroeien, kun je jezelf altijd in de breedte ontwikkelen. Niet alleen als professional, maar ook als mens. Het onderwijs dwingt je namelijk om na te denken over wie je bent en hoe je met anderen omgaat. En dat maakt het een heel inspirerende sector om in te werken.” “Zo is het”, sluit Widmer af. “Ik heb nooit een moment spijt gehad van mijn keuze om het onderwijs in te gaan. Ik kan het echt iedereen aanraden!”