“Het gebruik van lithium-ion accu’s moet nog volwassen worden”

De lithium-ion accu is de hoeksteen van de elektrificatie. Van powerbank tot elektrische auto of energieopslagsysteem, de meeste hebben deze accu als krachtbron. Lithium-ion accu’s slaan namelijk veel energie op in een klein formaat, laden snel op en gaan lang mee. “Zonder deze technologie zou de verduurzaming van Nederland simpelweg niet haalbaar zijn,” zegt Edwin Grutterink, directeur Schade Intermediair bij Nationale-Nederlanden.

Lithium-ion accu’s worden inmiddels zo breed toegepast dat we niet meer stilstaan bij de complexe techniek die eraan ten grondslag ligt en de specifieke risico’s die ermee samenhangen. Bij normaal gebruik is de kans op brand gelukkig klein. Maar áls het misgaat, kan het flink misgaan. Vooral als een accu valt, door een andere reden beschadigd raakt of te lang wordt opgeladen, nemen de risico’s toe. Dan kan er een zogeheten thermal runaway ontstaan – een kettingreactie waarbij de accu zichzelf verhit en in brand vliegt. De temperatuur kan dan enorm hoog oplopen en giftige gassen en andere stoffen vrijkomen die schadelijk zijn voor mens en milieu. Zo’n lithiumbrand is bovendien lastig te blussen en kan zichzelf opnieuw aanwakkeren.

De meeste incidenten ontstaan door menselijk handelen - denk aan een accu 's nachts zonder toezicht aan een lader laten hangen. Bewustwording is dus minstens zo belangrijk als techniek. Nationale-Nederlanden investeert daarom ook in voorlichting en gedragsverandering. Ook ontwikkelt de verzekeraar richtlijnen voor veilige laadinfrastructuur, van e-bike-lockers tot industriële laadstations. “We werken mee aan de Nederlandse Technische Afspraak (NTA) voor het veilig laden en stallen van licht elektrische voertuigen (LEV’s)”, zegt Grutterink. “Samen met de brandweer en andere partijen zorgen we dat ondernemers bewust worden van de risico’s en hoe ze deze kunnen beperken.”

In dat kader doet Nationale-Nederlanden sinds 2020 uitgebreid onderzoek naar de brandrisico’s van lithium-ion accu’s. Grutterink: “We werken mee in speciale testcentra om accu’s in brand te steken. Zo zien we precies wat er gebeurt bij opladen, opslag en gebruik. Alleen als we de risico’s echt begrijpen, kunnen we ze goed inschatten – en onze klanten helpen om schade te voorkomen én goed verzekerd te zijn.”

De opgebouwde kennis wordt ook actief gedeeld met producenten, de brandweer en het Verbond van Verzekeraars. Samen met hen werkt Nationale-Nederlanden aan nieuwe richtlijnen en veiligheidsnormen. Een mooi voorbeeld is de Duitse norm VDMA 24994 – een standaard voor accukasten die brand en explosie moeten kunnen tegenhouden. “Wij hebben meegewerkt aan de ontwikkeling van die norm”, zegt Grutterink. “Nu ligt die klaar om op Europees niveau te worden overgenomen.”

Om tot echte verduurzaming te komen, is naast veilige opslag en veilig gebruik ook veilige recycling essentieel. “Als een accu niet goed wordt ingeleverd, kan dat brandgevaar opleveren”, zegt Grutterink. “Schadelijke stoffen kunnen daarbij in het milieu terechtkomen. Dat willen we natuurlijk voorkomen.’’ Veilige recycling is ook om een tweede reden van groot belang: lithium-ion accu’s bevatten waardevolle grondstoffen zoals lithium, koper, nikkel en kobalt. Die metalen zijn schaars én strategisch belangrijk voor Europa. Door accu’s te recyclen, verminderen we onze afhankelijkheid van import en verlagen we de CO₂-uitstoot. Een win-win situatie.

Veel van de lithium-ion accu’s die in Nederland worden gerecycled, worden door Van Peperzeel ingezameld. “We verwerken jaarlijks bijna één miljoen kilo industriële lithium-ion accu’s voor recycling in het buitenland”, vertelt Senna Olff-van Peperzeel, algemeen directeur. “Dat aantal groeit nu al tien tot vijftien procent per jaar, terwijl er vanwege de huidige elektrificatie op korte termijn exponentiële groei wordt verwacht.”

Veilig inzamelen en opslaan van accu’s en batterijen luistert nauw, weet Van Peperzeel. In het verleden kreeg het bedrijf tweemaal te maken met een grote brand op het terrein. Dat gaf uitdagingen rondom verzekeren. Vanwege de specifieke risico’s van lithium-ion accu’s heeft het bedrijf een zeer strikte ingangscontrole. “We hadden kunnen besluiten om geen lithium-ion accu’s in te nemen”, zegt Olff-van Peperzeel. “Maar mijn vader besloot zich er juist in te verdiepen en van veilige inzameling en verwerking onze specialiteit te maken. Nu zijn we een van de grootste inzamelaars van Nederland.”

Een van de lessen die Van Peperzeel heeft geleerd, is dat veiligheid begint bij de klant. “We zorgen ervoor dat onze klanten inzamelverpakkingen hebben waarin het materiaal veilig kan worden opgeslagen”, legt Olff-van Peperzeel uit. “Ook geven we ze verpakkingsmateriaal en instructies om de oude of beschadigde accu’s gereed te maken voor transport naar ons, in overeenstemming met de ADR (wet vervoer gevaarlijke stoffen). Dan is het risico dat polen van batterijen contact met elkaar maken en brand veroorzaken veel kleiner.”

Aangekomen bij Van Peperzeel worden de accu’s nogmaals gecheckt op juiste verpakking en gesorteerd naar chemiesamenstelling. Daar blijven ze veilig opgeslagen totdat er voldoende accu’s zijn om een volle vracht van dat type materiaal naar een erkende verwerker in Europa te transporteren voor recycling. Olff-van Peperzeel: “Veiligheid staat voorop in alles wat we doen. Ook onze opslag is geheel volgens de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) 37-2 richtlijn. Dat was een van de redenen voor Nationale-Nederlanden om met ons in gesprek te gaan en ons te verzekeren.”

“We willen samen met bedrijven die een cruciale rol spelen in de energietransitie naar oplossingen zoeken om risico’s beheersbaar te maken”, zegt Grutterink. “Het mag niet zo zijn dat duurzaamheid stilvalt door bezorgdheid of ontwetendheid. Dus waar de branche meestal pas beweegt als er schades zijn, draaien wij het model om. We onderzoeken risico’s vooraf, zodat we nieuwe technologieën zoals lithium-ion accu’s wél kunnen verzekeren.”

Hoewel lithium-ion voorlopig de standaard blijft, kijkt Nationale-Nederlanden ook naar alternatieve batterijtechnologieën, zoals natrium-ion of gesmolten zoutaccu’s. “Ze zijn veiliger en gebruiken grondstoffen die volop beschikbaar zijn”, zegt Grutterink. “Maar ze zijn ook zwaarder en laden langzamer, dus grootschalige toepassing laat nog even op zich wachten. Daarom ligt onze nadruk nu op veilig omgaan met lithium-ion. De techniek is volwassen, maar het gebruik moet volwassener worden.”