Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de slimme stad de belangen van haar inwoners dient? Vanuit de Open Universiteit (OU) houdt dr. Angela Oels zich met deze vraag bezig. “Op veel plaatsen in de wereld zijn er nu burgerprotesten tegen slimme stadstechnologieën.”
Dr. Angela Oels organiseerde in 2018 het congres 'Making the smart city safe for citizens’ waar vooraanstaande internationale wetenschappers over dit onderwerp praatten. Het congres werd gesteund door het OU-onderzoeksprogramma De Veilige Stad. “De slimme stad kan een goede zaak of een slechte zaak zijn, afhankelijk van hoe geavanceerde technologie wordt gebruikt,” zegt Oels.
Ze zoomt in op de minder goede kanten. “Consultingbedrijven als Cisco, Alphabet en IBM denken dat het runnen van een stad een technologische aangelegenheid is. Maar die bedrijven zijn niet geïnteresseerd in de echte problemen van de bewoners van die stad. Ze komen met oplossingen voor de files, maar het echte probleem is dat steeds minder bewoners in de stad een betaalbare woning vinden.
Deze bedrijven zijn geïnteresseerd in data van de inwoners. Hun businessmodel is het verzamelen van zoveel mogelijk inwonersdata, zodat zij door artificial intelligence gedreven systemen kunnen verbeteren. Voor hen is het managen, maar dan zonder politiek. Zij vergeten dat een stad een ‘politieke ruimte’ is waar een strijd gaande is tussen verschillende belangen. Op veel plaatsen in de wereld zijn er nu burgerprotesten tegen slimme stadstechnologieën, omdat inwoners erop staan dat ze het recht op privacy hebben.”
'Bewoners van Toronto kwamen in opstand, omdat de privacy in het geding is'
Uit welke stad zijn kritische geluiden te horen?
“Tijdens het congres haalde professor Blayne Haggart, verbonden aan de universiteiten van Duisburg-Essen en Brock, de stad Toronto aan waarvan zeker iets valt te leren. Het bedrijf Sidewalk Labs, onderdeel van Alphabet (het moederbedrijf van Google, red.), ontwikkelt voor de Canadese stad de wijk Quayside door er allerlei sensoren en technologieën te plaatsen. De techmultinational krijgt zo toegang tot de fysieke stad, zijn digitale en fysieke infrastructuren en de bijbehorende data.
Bewoners van de stad kwamen in opstand, omdat de data niet van de stad is en omdat de privacy in het geding is. De stad huurde privacy-expert Ann Cavoukian in om dit op te lossen, maar privacy by design bleek niet mogelijk. Sidewalk Labs wilde zich wel verbinden aan het plan, maar de andere deelnemende techbedrijven niet. Cavoukian heeft inmiddels haar opdracht teruggegeven en zei daarbij: ‘I imagined us creating a smart city of privacy, as opposed to a smart city of surveillance’.”
Niet alleen privacy en bezit van de data moeten aandacht krijgen, maar ook de veiligheid van de systemen!
“Hoe meer technologie een stad gebruikt, hoe kwetsbaarder een stad wordt, stelde Rainer Rehak van het Berlijnse Weizenbaum Institute tijdens het congres. De beveiliging daarvan is zo sterk als de zwakste schakel, dat is best beangstigend.
Rehak benoemde twee veiligheidsproblemen. Software is kwetsbaar voor ransomware en voor bugs, zogenoemde exploits waardoor een inlichtingendienst in het systeem kan kijken. Daarnaast zijn systemen kwetsbaar voor DDoS-aanvallen. Ze krijgen dan zoveel data te verwerken dat ze niet meer toegankelijk worden. Voor de dienstverlening van de stad is dat niet wenselijk. Rehak is optimistisch dat deze kwetsbaarheden aanzienlijk kunnen worden beperkt door regelgeving die softwareontwikkelaars aansprakelijk stelt voor eventuele schade.”
Is er een stad die het goed doet?
“Kijk maar eens hoe de stad Barcelona gebruikmaakt van moderne technologie en data. De charismatische burgemeester Ada Colau Ballano en haar chief technology and digital innovation officer Francesca Bria (staat in Europa’s Top 50 Women In Tech van Forbes, red.) hebben ervoor gezorgd dat de stadsdata vanuit hun eigen digitale platformen beschikbaar zijn voor beleidsmakers en bewoners. Barcelona heeft eerst de problemen van de stad en haar inwoners gedefinieerd en is daarna gaan kijken wat technologie kan doen om dat aan te pakken. Ze zetten graag tech in, maar ze gebruiken het voor hun eigen doelen en niet voor die van de techbedrijven."
"Je moet voorkomen dat een stad bestuurd gaat worden door algoritmes, maar je moet ook geen nee zeggen tegen technologie. Het kan helpen onze problemen op te lossen. Als de slimme stad van onderaf wordt gerund, zoals in Barcelona, is dit een geweldige democratische kans voor de burgers en de dienstverlening gaat ook nog eens omhoog. Daarnaast heeft Barcelona de inkoop van diensten aangepast. Zij hebben een clausule in de contracten opgenomen dat de data van de stad en haar bewoners is en niet van techbedrijven.”