“Energieopslagsystemen brengen nieuwe kansen én nieuwe risico’s”

Energieopslagsystemen spelen een belangrijke rol in de energietransitie. Zij helpen ons om hernieuwbare energie, zoals zonne- en windenergie, optimaal te benutten en verminderen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. De opslagsystemen zijn er in alle soorten en maten. Van kleine thuisbatterijen met een capaciteit van enkele kilowatturen (kWh) tot grote industriële systemen die honderden kWh of zelfs megawatturen (MWh) kunnen opslaan. De grootte hangt af van hoeveel stroom je nodig hebt – en hoeveel je wilt opslaan. Met een energieopslagsysteem word je sowieso minder afhankelijk van het energienet, en ben je minder kwetsbaar voor stroomstoringen en piekprijzen. Om die redenen zijn ze een aantrekkelijke optie voor steeds meer particulieren en bedrijven.

In Nederland staan op dit moment zo’n 780 energieopslagsystemen van 20 kWh of meer. Daarvan zijn 84 echt grote systemen – die kunnen 1 MWh of meer opslaan. Bedrijven gebruiken deze systemen bijvoorbeeld om piekbelasting te verminderen, kosten te besparen of meer uit hun netaansluiting te halen. Energieopslag helpt namelijk ook bij een ander groot probleem: netcongestie. Ruim 66% van de bedrijven zit in een gebied waar het stroomnet vol is. En meer dan de helft van die bedrijven kan hun zelfopgewekte stroom niet eens terug leveren aan het net. “Wij verwachten dan ook dat het aantal energieopslagsystemen nog verder zal toenemen, door de snelle groei van de elektrificatie én het feit dat de salderingsregeling vanaf 2027 verdwijnt”, zegt Edwin Grutterink, directeur Schade Intermediair bij Nationale-Nederlanden.

De meeste energieopslagsystemen maken gebruik van lithium-ion accu’s. De energie wordt tijdelijk in de accu’s bewaard, totdat het weer nodig is – bij drukte op het elektriciteitsnet of als de zon even niet schijnt. De kans dat er brand ontstaat is klein, maar áls het misgaat, dan kan het flink uit de hand lopen. Vaak is er dan sprake van ‘thermal runaway’: één batterijcel wordt te heet, steekt de rest aan, en zet het hele systeem snel in brand. Branden in accu’s zijn moeilijk te blussen; de branden kunnen zichzelf in stand houden en vergen vaak dagen om volledig te doven. Blussen met water kan leiden tot verontreiniging van grond en water door chemicaliën en zware metalen. Ook is er een risico op letselschade, omdat er bij brand of explosie zeer giftige gassen vrijkomen, die schadelijk zijn voor luchtwegen en brandwonden kunnen veroorzaken.

Nationale-Nederlanden heeft van het begin af aan veel onderzoek gedaan naar de verzekerbaarheid van energieopslagsystemen, legt Grutterink uit. “De Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) 37-1 richtlijn zorgt in de praktijk voor standaardeisen bij opslagsystemen vanaf 20 kWh. Op basis van onze kennis en ervaring hebben we deze richtlijn aangevuld met heldere preventieadviezen voor onze klanten. Daarmee hebben we nu als verzekeraar duidelijk beleid en kunnen we energieopslagsystemen, groot en klein, verzekeren.”

Het verzekeren van dergelijke grote energieopslagsystemen vereist maatwerk. Daarom werkt Nationale-Nederlanden nauw samen met tussenpersonen, zoals Patrick Volkering van Westland Adviesgroep. Zijn bedrijf heeft een grote portefeuille aan glastuinbouwrelaties; veel van hen overwegen een energieopslagsysteem. “In de afgelopen zes maanden hebben we de vraag enorm zien toenemen, vooral in de sierteelt”, vertelt hij. “We leggen wekelijks één of meerdere bezoeken af met de risicodeskundige van de verzekeringsmaatschappij om met de relatie te sparren over wat hij wil én of het realiseerbaar is. Er moet in een vroeg stadium goed over plannen worden nagedacht en het is verstandig om de verzekeraar in een vroegtijdig stadium te betrekken, om mogelijk extra kosten of aanpassingen te voorkomen. Dat brengen we ook zo duidelijk mogelijk over tijdens de gesprekken met relaties die we standaard een of twee keer per jaar hebben.”

Ruimte is de belangrijkste bottleneck. Volkering: “Volgens de PGS 37-1 richtlijn moeten de accu’s van het energieopslagsysteem minimaal tien meter van alle bedrijfsgebouwen liggen. Lukt dat niet, dan kunnen extra maatregelen zoals brandwerende keerwanden soms uitkomst bieden – afhankelijk van het totale vermogen van het systeem. Het is echt maatwerk om alle risico’s goed af te dekken.”

“Het aantal aanbieders van energieopslagsystemen neemt snel toe, maar niet alle partijen bieden de juiste kwaliteit of zijn voorzien van de juiste keuringscertificaten”, zegt Volkering. “Daarom adviseren we onze relaties om zich bij te laten staan door een deskundige partij die kan beoordelen welke leverancier het beste bij hun specifieke situatie past.”

Nationale-Nederlanden is een van de partijen met wie Volkering regelmatig samenwerkt. “Het is voor ons prettig om met een verzekeraar zaken te doen die op de hoogte is van alle nieuwe ontwikkelingen in de markt. Vanaf het moment dat energieopslagsystemen op de markt kwamen, waren de risicodeskundigen van Nationale-Nederlanden goed geïnformeerd over wat er allemaal speelt en waar er op gelet moet worden. Vooral ook omdat de wetgeving nog niet definitief is. Ik ben daarom heel enthousiast over de samenwerking.”

Kennis van de mogelijke risico's van energieopslagsystemen is belangrijk om passende maatregelen te kunnen nemen, zoals veilige afstanden, betonschermen en een goed battery management system (BMS) dat data over spanning, stroom en temperatuur verzamelt en analyseert. Het kan zo afwijkingen opsporen en ingrijpen bij gevaarlijke situaties door cellen uit te schakelen of waarschuwingen te geven. "We zijn ons steeds meer bewust van de risico's van accu's", zegt Grutterink. "Maar er is meer voorlichting nodig over hoe snel het mis kan gaan, hoe moeilijk deze branden te blussen zijn, en de risico's op letsel en milieuschade."

Nationale-Nederlanden heeft ervaring opgedaan met schade van zonnepaneeldeeltjes, die vrijkomen bij een brand bij zonnepanelen en zich in de omgeving verspreiden, soms kilometers ver. Dit zorgt voor hoge kosten voor het opruimen van de schade en kan tot serieuze schades leiden, bijvoorbeeld voor de agrarische sector. “We voorzien een soortgelijk risico bij energieopslagsystemen”, besluit Grutterink. “Het opruimen na een brand in zo’n systeem vereist expertise, vanwege de mogelijke gevaren van accu’s en giftige dampen. Het is een nieuw risico, ook voor verzekeraars. Daarom doen we ook onderzoek naar het opruimen van afgebrande energieopslagsystemen.”

Zo ondersteunt Nationale-Nederlanden een innovatie die de energietransitie verder vooruithelpt.