Beloning wordt al snel met geld geassocieerd. Maar erkenning en waardering zijn evengoed vormen van beloning. Sterker nog, medewerkers vinden een compliment en aandacht van hun baas vaak zelfs belangrijker dan het salaris. Toch laten veel leidinggevenden deze kans onbenut.
Het samenstellen en uitvoeren van het arbeidsvoorwaardenpakket vraagt ieder jaar weer veel van bedrijven. Goede arbeidsvoorwaarden zijn immers van belang om nieuw talent aan te trekken en medewerkers tevreden te houden. Maar minstens zo belangrijk, en heel wat minder kostbaar, is het belonen van medewerkers door het bieden van erkenning en waardering en door het voeren van Het Goede Gesprek. Dit vermindert ziekteverzuim en vergroot de motivatie, betrokkenheid en prestaties van medewerkers. Sterker nog, medewerkers krijgen vaak liever aandacht of een compliment van hun baas dan een financiële beloning. Zo blijkt onder andere uit onderzoek van TNS Nipo (in opdracht van uitzendbureau Yacht) dat hoogopgeleide medewerkers waardering op het werk zelfs belangrijker vinden dan salaris. In een onderzoek van begin 2021 noemt het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup het geven van waardering en erkenning zelfs een van makkelijkste manieren om medewerkers vitaal en gelukkig te houden.
Basisbehoefte: erkenning
In feite is er wat dit betreft niets nieuws onder de zon. Het is al heel lang bekend dat mensen erkenning en waardering nodig hebben om goed te kunnen functioneren. Niet voor niets is waardering volgens de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow een basisbehoefte van mensen; het heeft een prominente plaats in zijn beroemde piramide uit 1943. Ook andere bekende psychologen benoemen het belang ervan, voor mensen in het algemeen en medewerkers in het bijzonder. In de bekende tweefactorentheorie van de Amerikaanse psycholoog Frederick Herzberg staat erkenning genoemd als een motiverende factor. Op het werk vergroot het de tevredenheid van medewerkers. Een hogere beloning of een bonus leidt volgens Herzberg juist níet tot meer motivatie of tevredenheid van medewerkers. Hooguit worden ze hierdoor minder óntevreden.
Vitamine A van aandacht
In de strijd om het terugdringen van ziekteverzuim speelt aandacht een cruciale rol. Veel bedrijven die succesvol hun verzuimpercentage naar beneden hebben gekregen, geven massaal aan dat één factor daarbij van doorslaggevende betekenis was: een gezonde dosis vitamine A, ofwel aandacht voor de medewerker. Die aandacht betekent dat een leidinggevende medewerkers af en toe een schouderklopje geeft en geregeld een persoonlijk gesprek voert met medewerkers. In zo’n gesprek gaat het erom dat de leidinggevende interesse toont in de medewerker: hoe gaat het met je? Hier op het werk, en thuis? De leidinggevende checkt bij de medewerker of die nog dingen nodig heeft van de leidinggevende of organisatie.
Het Goede Gesprek
Veel werkgevers zetten Het Goede Gesprek tussen leidinggevende en medewerker steeds vaker op de agenda. In plaats van de traditionele HR-gesprekscyclus met de veelal jaarlijks terugkerende functionerings- en beoordelingsgesprekken kiezen steeds meer organisaties voor de continue dialoog. Hierin gaan managers gedurende het jaar telkens in gesprek met hun medewerkers over hun doelen, hun ontwikkeling en hun loopbaan. Het Goede Gesprek, waarbij de manager en medewerker op een meer informele manier met elkaar praten, maakt hier deel van uit. Het lijkt dus op het eerste gezicht allemaal niet zo ingewikkeld. De manager moet medewerkers zo af en toe een vriendelijk schouderklopje geven en vragen: ,,Hoe gaat het met je?” Dit alleen al maakt medewerkers blijer, betrokkener en productiever. En het kost weinig tot niets. Het lijkt daarom voor de hand te liggen dat iedere manager Het Goede Gesprek graag en veelvuldig inzet. Minimale input, maximale output.
Waan van de dag
Maar zo eenvoudig blijkt dat niet in de praktijk. Veel leidinggevenden zijn namelijk helemaal niet zo vaardig in het communiceren met hun medewerkers. De meeste managers worden geleid door de waan van de dag en zijn vooral gefocust op het halen van targets. Ze maken zich meer zorgen om kpi’s, meetings en deadlines, dan dat ze zich bekommeren om de noden van hun mensen. Ze hebben bovendien geen tijd en zijn maar al te bang dat als ze medewerkers vragen hoe het met ze gaat, ze nóg meer op hun bordje krijgen. En vergeet niet dat veel managers vooral zijn aangenomen om prestaties te leveren en geld te verdienen voor de organisatie en niet zozeer om met mensen om te gaan. Toch zijn er steeds meer bedrijven die hun managers juist wél selecteren op hun communicatieve en empathische vaardigheden. Ook bieden veel bedrijven hun managers cursussen aan om in gesprek te gaan met hun medewerkers. Het lijkt erop dat de lessen van de oude psychologen eindelijk doordringen op de werkvloer: belonen is meer dan geld alleen.